Co to jest próchnica zębów?
Próchnica zębów to społeczna choroba zakaźna o charakterze przewlekłym, która może dotyczyć chociażby 90 proc. ludzi w całej Polsce. Jej podstawą jest demineralizacja oraz zniszczenie tkanek zęba, na starcie – szkliwa oraz zębiny, a potem miazgi. Przypadłość zaczyna się wskutek przebiegu zmiękczania szkliwa zęba, przez kwasy oraz toksyny. Kwasy rozpoczynają się w jamie ustnej wskutek bakterii, które atakują płytkę nazębną. Próchnicy nie można lekceważyć, bo cierpiące na próchnicę zęby mleczne z wielką możliwością zarażają zęby stałe. Początkowymi sygnałami zaburzenia są plamki próchnicowe o jasnym zabarwieniu, które wraz z upływem czasu ciemnieją. W ochronie próchnicy zębów najistotniejsza jest higiena jamy ustnej. Trzeba zadbać o odpowiednie szczotkowanie zębów i stosowanie nici dentystycznych. Takie zabiegi winny być stosowane już u najmniejszych dzieci.
Zapobieganie próchnicy zębów
Profilaktyka próchnicy ma niezwykle istotne znaczenie oraz trzeba ją zastosować już w okresie ciąży. W 4. miesiącu życia płodowego początek ma mineralizacja zębów mlecznych, a w drugiej części ciąży – zębów stałych. Zaburzenie przebyte przez kobietę ciężarną zdecydowanie oddziałują na stan narządu zębowego dziecka, a jej braki pokarmowe, zwłaszcza deficyt w diecie wapnia, fosforu, magnezu, mikroelementów oraz witamin, mają niezwykle ważne znaczenie dla tworzenia zawiązków zębowych, wzrostu zębów oraz następowej wrażliwości na próchnicę. W trakcie ciąży niezwykle istotna jest odpowiednia dieta, zawierająca dostateczną ilość białka i ograniczająca ilość cukrów oraz dająca organizmowi pożywienia bogatego w witaminy, zwłaszcza A, B, C oraz D, a również elementy mineralne. Po narodzeniu się dziecka, zwłaszcza do chwili ukończenia przebiegu mineralizacji twardych tkanek zębów, żywienie jest także sprawą kluczową. Dla dziecka najistotniejsze jest żywienie mlekiem mamy, jakie jest prawidłowym posiłkiem w okresie wiązania się uzębienia. W późniejszym czasie jakość posiłków musi być zróżnicowana oraz przystosowana do wymagań rosnącego organizmu.
U dzieci, także ponad 16. roku życia, przy całkowicie uformowanym uzębieniu stałym, zapobieganie jest podobnie istotne. Poleca się:
spożywanie produktów mlecznych oraz warzyw,
żucie pokarmów twardych, włóknistych, ziarnistych, które skłaniają do gryzienia oraz również oczyszczają zęby,
zmniejszenie spożywania słodyczy, długo pozostających w jamie ustnej (toffi, landrynki, lizaki) w przerwach pomiędzy posiłkami oraz przed spaniem po wieczornym oczyszczeniu zębów.
Higiena jamy ustnej
W zapobieganiu próchnicy zębów ważna jest odpowiednia higiena jamy ustnej, która powinna polegać na stałym oraz dokładnym oczyszczaniu zębów. Naukę szczotkowania zębów trzeba podjąć w wieku 2–3 lat. Mycie zębów powinno wykonywać się rano, wieczorem oraz w miarę możliwości po każdym posiłku. Szczotka, utrzymywana w czystości, winna być wymieniania co 3–4 miesiące. Nową szczotkę przed użyciem trzeba umyć ciepłą przegotowaną wodą. A po użyciu szczotkę trzeba dobrze opłukać pod dużym strumieniem bieżącej ciepłej wody, ustawić włosiem pionowo ku górze, w celu łatwiejszego wyschnięcia. Zęby szczotkuje się za każdym razem przeciętnie 2–3 minuty. Wielkość szczotki winna być przystosowana do rozmiarów jamy ustnej, dlatego szczotki dla dzieci muszą być wystarczająco mniejsze. Szczotki wykonywa się ze sztucznego tworzywa. Pęczki włosia winny być wolno stojące, najlepiej 2–3 rzędy włosia w 6–8 szeregach. Włosie szczoteczki do zębów musi być gładkie oraz w miarę elastyczne, niezbyt grube, z zaokrąglonymi końcami. Przy szerokich przestrzeniach międzyzębowych można posłużyć się specjalnymi małymi szczoteczkami międzyzębowymi, pęczkowymi lub spiralnymi. Szczoteczki elektryczne dzięki drganiom wykonują jednocześnie masaż dziąseł. Są one zwłaszcza polecane dla osób z niesprawnością manualną. Obecnie producenci promują „jeszcze lepsze” szczoteczki. Wykonywane są także szczoteczki o profesjonalnym przeznaczeniu, np. dla osób z implantami. Dobór formy szczotkowania nie jest neutralny. Zazwyczaj osoby, które nie otrzymały odpowiednich instrukcji, szczotkują poprzecznie zęby. Te ruchy nie są wskazane, jest bowiem możliwość uszkodzenia zębów oraz brzegu dziąsła, a również obnażenia korzeni zębów. Dzieciom zwłaszcza poleca się metodę szczotkowania ruchami pionowo-kolistymi. U dorosłych najdoskonalszym sposobem szczotkowania jest tzw. metoda wymiatająca. Wówczas szczoteczkę w szczęce kieruje się pod kątem 45 stopni, włosiem do góry, w żuchwie – włosiem do dołu. Szczoteczkę przykłada się do koron zębów tuż przy dziąsłach w taki sposób, by włosie zaszło w powierzchnię międzyzębową. Ruchem wymiatającym kieruje się szczotkę wzdłuż koron zębów do ich końca. Szczoteczka powinna dochodzić do wszystkiej oczyszczanej powierzchni zęba oraz trzeba oczyszczać całe powierzchnie zębów.
Nici dentystyczne i wykałaczki
Nici dentystyczne mają różną grubość oraz są przeróżnego typu, najczęściej jedwabne woskowane czy niewoskowane, zawierające fluor oraz nasączone środkami zapachowymi.
