Astma oskrzelowa (dychawica oskrzelowa, astma bronchitowa) to dolegliwość, która cechuje się napadami duszności wydechowej, powstającymi wskutek skurczu mięśniówki oskrzeli oraz obrzęku śluzówki. Przyczyna dychawicy oskrzelowej leży w nadmiernej reaktywności oskrzeli na czynniki. Jest ona połączona ze stanem zapalnym w drogach oddechowych, w efekcie czego dochodzi do syntezy związków odpowiedzialnych za skurcz oskrzeli: prostaglandyny, leukotrieny, histaminy oraz różnych. Patogeneza astmy oskrzelowej jest bogata, we współzależności od procesów, które wykonują funkcję pierwszoplanową.
Astma oskrzelowa – przyczyny
Osoby chorujące na astmę oskrzelową często narzekają na różne dolegliwości uczuleniowe, takie jak:
•katar sienny,
•pokrzywka,
•choroba oskrzelowa,
•obrzęk Qunickego.
Najpopularniejszą etiologią astmy oskrzelowej są uczulenia. Zachorowanie na astmę oskrzelową może wystąpić m.in. pod wpływem uczulenia na zapachy, potrawy lub produkty. Do elementów alergennych, które powodują ataki astmy oskrzelowej, uznawane jest również białko bakterii.
Wedle teorii blokady beta-adrenergicznej dotyczącej patogenezy astmy oskrzelowej, u osób chorujących na tę dolegliwość dochodzi do zatkania wrażliwości receptorów beta-adrenergicznych również pod wpływem elementów genetycznych, jak również nabytych.
Elementy wyzwalające astmę oskrzelową to:
•Palenie papierosów.
•Grypa oraz przeziębienie, zapalenie płuc.
•Alergeny, takie jak: alergeny pokarmowe, pyłki, pleśń, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt domowych.
•Zanieczyszczenia otoczenia.
•Toksyny.
•Gwałtowne zmiany ciepłoty środowiska.
•Środki (kwas acetylosalicylowy oraz pozostałe niesteroidowe środki przeciwzapalne, beta – blokery).
•Konserwanty żywności, np. glutaminian sodu.
•Stres czy niepokój.
•Refluks żołądkowo-jelitowy.
•Intensywne zapachy.
•Śpiew, śmiech czy płacz.
•Ćwiczenia.
Astma oskrzelowa – typy
Ataki duszności wydechowej z okresami przerwy to kluczowe sygnały astmy oskrzelowej. Atak astmy oskrzelowej zaczyna się uczuciem nacisku oraz puchnięcia w klatce piersiowej, które szybko przechodzi w duszność. Podczas badania specjalista także może określić odgłos opukowy bębenkowy, zmęczenie szmeru oddechowego pęcherzykowego, przedłużenie się wydechu i świsty, furczenia oraz gwizdy – słyszane dosyć często na odległość. Ataki duszności trwają zwykle od kilkudziesięciu minut do kilku godzin, a chociażby ponad dzień. Astma oskrzelowa to dolegliwość przewlekła, której szczególnym symptomem jest duszność typu wydechowego. Skurcz mięśni gładkich powoduje zwężenie światła oskrzeli oraz oskrzelików, poprzez co powietrze ma utrudniony przepływ.
Wyróżnia się kolejne rodzaje astmy oskrzelowej:
1.Astma oskrzelowa zewnątrzpochodna – choroba polega na wnikaniu alergenów głównie drogą wyziewową, więc ataki astmy spowodowane są przez alergeny wziewne. Astmę atopową wyróżnia się zazwyczaj w dzieciństwie przy dodatkowej obecności alergii w rodzinie.
2.Astma wewnątrzpochodna – w rozwoju tej dolegliwości duże znaczenie nadaje się zakażeniu bakteryjnemu oraz wirusowemu oskrzeli. Choroba objawia się zwykle po 35. roku życia, ma rozwój uporczywy, a rokowanie jest groźniejsze niż w astmie zewnątrzpochodnej.
3.Astma indukowana – wada jest spowodowana poprzez kwas acetylosalicylowy. Wrażliwość na kwas acetylosalicylowy oraz pewne środki przeciwzapalne, m.in. indometacynę, mefenamidzę, pyralginę, fenoprofenę oraz ibuprofen powoduje, iż w niedługim okresie po ich przyjęciu następuje napad astmy, z towarzyszącym łzawieniem oraz katarem.
Astma oskrzelowa – diagnostyka oraz leczenie
W celu wykrycia czynnika wyzwalającego astmę oskrzelową wykonywa się próby ekspozycyjne wziewne z podejrzewanymi alergenami. W poznaniu różnicowym trzeba wziąć pod rozwagę te dolegliwości, podczas których duszność jest symptomem dominującym.
Analizowania diagnostyczne astmy oskrzelowej obejmują:
•Spirometria – badanie wykonywane za pomocą spirometru, określające pojemność oddechową płuc.
•Badanie PEF (szczytowy przepływ wydechowy).
•Prowokacyjne testy wziewne.
•Badanie radiologiczne klatki piersiowej.
•Stopień swoistych przeciwciał w surowicy krwi.
Astma oskrzelowa powoduje wielki dyskomfort życia, powszechnie jest przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu, ale niezwykle rzadko doprowadza do zgonu. Leczenie astmy oskrzelowej polega zwłaszcza na usuwaniu stanu zapalnego. Takie leczenie jest długie oraz zależy od poziomu intensywności dolegliwości. Środki przeciwzapalne wykorzystywane są zwłaszcza w ochronie napadów astmy oskrzelowej.
Leczenie napadów astmy polega na stosowaniu preparatów rozkurczających oskrzela. Środki stosowane są w formie wziewnej, co minimalizuje pojawienie się skutków ubocznych ogólnoustrojowych. Tylko w poważnych wypadkach astmy oskrzelowej stosowane są środki w formie pigułek, iniekcji czy wlewów dożylnych.
Środki rozszerzające oskrzela to:
•Betamimetyki – agoniści receptorów B- adrenergicznych. Ich pobudzenie powoduje bezpośredni rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli. Możemy je rozłożyć na krótko- oraz długodziałające. W leczeniu astmy oskrzelowej wykorzystywana jest ta pierwsza część oraz należą tutaj np. salbutamol, fenoterol. Długodziałające betamimetyki potrafią być wykorzystywane, ale tylko w wypadku skojarzenia ich również z wziewnym glikokortykosteroidem.
