Witamina B6 należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Uczestniczy w procesach ważnych dla życia, gdyż bierze udział w metabolizmie aminokwasów oraz tworzeniu czerwonych krwinek. Witamina B6 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Występuje w wielu produktach spożywczych i rzadko kiedy stwierdza się jej niedobór. Mimo to witaminę B6 często spożywamy w formie syntetycznej (np. z preparatami magnezowymi). Czy ma to sens?
Witamina B6 występuje w postaci sześciu związków, które podlegają wzajemnym przekształceniom i wykazują tę samą aktywność biologiczną. Związki te to pirydoksyna (często tak właśnie określana jest witamina B6), pirydoksal, pirydoksamina oraz estry fosforanowe tych związków. B6 to witamina rozpuszczalna w wodzie, po spożyciu magazynowana jest w wątrobie, mózgu, nerkach i mięśniach.
Rola witaminy B6 w organizmie
Witaminą B6 określane są substancje należące do pochodnych pirydyny – pirydoksyna, pirydoksal, pirydoksamina. Witamina B6 jest wchłaniana z przewodu pokarmowego do krwiobiegu oraz magazynowana w wątrobie, mózgu, nerkach, mięśniach jako fosforan pirydoksalu. Witamina B6 uczestniczy w przemianach aminokwasów jako koenzym PAL aminotransferazy, syntazy, karboksylazy, racemazy, wspomaga aktywność liaz, tranzferaz, izomeraz. Enzymy uczestniczą w wielu reakcjach metabolizmu azotowego. Szczególne znaczenie ma udział witaminy B6 w metabolizmie neurotransmiterów, aminokwasów siarkowych oraz w syntezie niacyny z tryptofanu. Witamina B6 jest niezbędna do prawidłowej czynności układu nerwowego. Jej niedobór może powodować różnego rodzaju zmiany neurologiczne, w tym przedwczesne starzenie się neuronów. Witamina B6 jako koenzym bierze udział w procesachsyntezy glikogenu (związku zapasowego wielu ważnych narządów) i w metabolizmie złożonych węglowodanów. Dostateczne jego spożycie zabezpiecza właściwą syntezę glikogenu oraz przemianę glikogenu do glukozy. Wpływa także na układ krwiotwórczy. Ponadto chroni przed rozwojem miażdżycy spowodowanej wysokim poziomem homocysteiny w organizmie. Poza tym jej obecność konieczna jest do syntezy neurohormonów takich jak serotonina, adrenalina. Ponadto witamina B6 uczestniczy w reakcjach odpowiedzialnych za przekształcenie (wydłużanie) kwasów tłuszczowych, np. kwasu linolowego (C18) w arachidonowy (C20), który jest niezbędny do syntezy prostaglandyn pełniących ważne dla życia funkcje.
Witamina B6 – skutki niedoboru
Objawy niedoboru witaminy B6 są zróżnicowane i zależą od stopnia niedoboru tej witaminy w organizmie. Przede wszystkim niedobór witaminy B6 upośledza prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Następuje bowiem spadek syntezy białek ustrojowych, kwasów nukleinowych (DNA, RNA) niezbędnych dla wzrostu i rozwoju. Ponadto stwierdza się zaburzenie syntezy hemoglobiny, która stanowi czerwony barwnik krwi oraz uczestnicy w transporcie tlenu i dwutlenku węgla w organizmie zarówno ludzi, jak i zwierząt. Osoby z niedoborem witaminy B6 mają osłabiony układ immunologiczny, który objawia się zwiększoną zachorowalnością na infekcje bakteryjne i wirusowe.
W niedoborach witaminy B6 występują również:
•nadpobudliwość nerwowa,
•zmiany na skórze, błonach śluzowych,
•wypadanie włosów,
•drętwienie rąk, stóp,
•niedokrwistość.
Niedobór witaminy B6 może mieć negatywny wpływ na zdrowie i rozwój dzieci. Wśród podstawowych akutków awitaminozy wymienia się:
•opóźnienia umysłowe,
•nieprawidłowości w budowie kości,
•zaburzenia padaczkowe,
•drażliwość i płaczliwość u niemowląt.
Do głównych przyczyn braku witaminy B6 zalicza się nieprawidłowo zbilansowaną dietę, stosowanie leków antykoncepcyjnych przez kobiety, karmienie piersią oraz przyjmowanie leków przeciwgruźliczych.
Witamina B6 – nadmiar
Nadmiar witaminy B6 może mieć nieodwracalne skutki dla naszego zdrowia. Należy pamiętać, że hiperwitaminoza tej witaminy może negatywnie wpłynąć na układ nerwowy, powodując:
•zwyrodnienia tkanki nerwowej,
•słabość mięśni,
•niepewny chód,
•uczucie mrowienia.
Nadmiar witaminy B6 może spowodować także nieprawidłowości w gospodarce aminokwasów we krwi. Niepożądane objawy nadmiernego spożycia witaminy B6 z żywnością nie są opisywane w literaturze, a toksyczność tej witaminy przyjmowanej jako suplement jest mała.
Witamina B6 – źródła
Witamina B6 występuje zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. W największych ilościach obecna jest w drożdżach piwowarskich oraz produktach z pełnego przemiału (otręby pszenne, kasza gryczana, ryż brązowy). Dobre źródło witaminy B6 stanowią także orzechy laskowe i włoskie, nasiona roślin strączkowych oraz kiełki pszenicy. Witamina B6 występuje również w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak mleko, jaja oraz mięsie wieprzowym. W niewielkich ilościach witamina B6 jest syntetyzowana przez bakterie bytujące w jelitach i stanowiące naturalną florę bakteryjną. Należy jednak pamiętać, że w czasie obróbki termicznej i technologicznej dochodzić może do dużych strat witaminy B6. W wyniku mrożenia warzyw i owoców zawartość jej może obniżać się o 15–70%, w czasie procesów kulinarnych mięsa o 50–70%, a przemiału zbóż o 50–90%.