Stomia nie znaczy końca aktywności życiowej. Stomię zaczyna się, jak w efekcie zmian patologicznych, np. nowotworu, niezbędne jest usunięcie fragmentu jelita cienkiego, grubego, odbytu czy stronie układu moczowego. Gdy przestrzegasz pewnych zasad, także z przetoką możesz, jak dawniej, zajmować się życiem. Jak wygląda normalne bycie ze stomią?
Osób, u których wyłoniono stomię (tak to się fachowo określa), jest na świecie niemal milion. Rozwój wad cywilizacyjnych sprawia, iż będzie ich jeszcze więcej. W Polsce obecnie jest ze stomią blisko 20 tys. pacjentów. Część z nich to osoby po 50. roku życia. Nasza niewiedza na tenże problem wynika zwłaszcza z faktu, iż ludzie wstydzą się stomii. Jest ona dla nich źródłem stresu, a gdy chociażby zapoznają się z nią być, ukrywają to. Wtajemniczeni są tylko specjaliści, pielęgniarki oraz najbliższa rodzina. Mnóstwo osób, nie mając dobrej wiedzy oraz fachowej pomocy, ogranicza kontakty towarzyskie, rezygnuje z podróży, hobby lub pracy. Zupełnie niepotrzebnie.
Stomia – co to takiego?
Stomia (z gr. stoma – usta, otwarcie czy otwór) to kolejne ujście dla produktów przemiany materii. Zaczyna się ją, jak w efekcie zmian patologicznych, np. nowotworu, niezbędne jest usunięcie fragmentu jelita cienkiego, grubego, odbytu czy stronie układu moczowego. Podczas operacji na powierzchni brzucha składa się specjalny zbiornik na treść jelitową (kał) czy mocz.
Najbardziej uniwersalna jest kolostomia, zwana również odbytem brzusznym. Powstaje po usunięciu części jelita grubego. Pozostałą jego część wiąże się z przednią ścianą jamy brzusznej, po lewej czy po prostej stronie. Przez kolostomię jest wydalany stolec.
Przez ileostomię jest wydalana treść jelita cienkiego. Z powierzchnią brzucha wiąże się w tym wypadku końcowy odcinek jelita cienkiego.
Urostomia, zwana ureterostomią, polega na połączeniu moczowodów ze ścianą jamy brzusznej, żeby umożliwić odpływ moczu. Jest przeprowadzana tylko u 10 proc. pacjentów.
W efekcie utworzenia stomii obniża się zdolność magazynowania w organizmie moczu oraz treści jelitowej. Ich wydalanie jest niekontrolowane. Właśnie dlatego, po wyłonieniu przetoki, należy korzystać z tzw. sprzętu stomijnego, czyli woreczków na odchody przyklejanych z zewnątrz do brzucha.
Stomia – typy sprzętu
Stomia nie powinna w żaden sposób ograniczać pacjenta. Dlatego istotne jest, by sprzęt był idealnie dobrany. Czasem jego dobór jest parę miesięcy, a nie jest więc okres stracony. Sprzęt ma dawać uczucie komfortu oraz bezpieczeństwa, a to musi być niezwykle szczelny, nie może skutkować podrażnień, a chociażby winien pielęgnować skórę wokół przetoki.
Sprzęt dwuczęściowy składa się z płytki przyklejanej na skórę oraz dopinanego do niej worka. Płytka trzyma się na skórze parę dni, worek zmienia się zazwyczaj dwa razy dziennie. Sprzęt tenże jest polecany osobom tuż po operacji, chorym z ileostomią oraz urostomią i takim, dla których istotne jest przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa.
Sprzęt jednoczęściowy to worek z przymocowanym do niego przylepcem, który łączy się na skórę wokół stomii. Napełniony – delikatnie odkleja się oraz wymienia na nowy raz dziennie. Sprzętu jednoczęściowego zazwyczaj używają osoby z kolostomią, a również lubiące pływać czy ubierać się w stroje dobrane do ciała.
Wsparcie psychiczne pacjentów na stomię
Tuż po operacji mnóstwo osób przeżywa załamanie. Stawiają sobie pytanie, jak dobrze żyć, są ze wstydu. Wówczas najistotniejsza jest fachowa pomoc pielęgniarki, czasem również psychologa. Przed wypisaniem ze szpitala pacjent musi umieć sam zakładać worek na stomię i czyścić oraz pielęgnować skórę wokół niej. Uczy tego pielęgniarka. To jednocześnie ona pomoże zaakceptować nową rzecz oraz wytłumaczy, iż obsługiwanie stomii to zwykły, codzienny zabieg higieniczny.
W najdoskonalszej jakości są ci, którzy potrafią mieć na pomoc rodziny. Statystyki pokazują, iż toż oni najszybciej wracają do zdrowia, akceptują nową sytuację, nie rezygnują z pracy, z życia towarzyskiego, zainteresowań. Osoby samotne, zwłaszcza kobiety, nie mogą pogodzić się ze stomią. Potrzebują również pomocy psychologa, jak również wsparcia, którego udzielają organizacje oraz wolontariaty stomijne. Adresy i informacje o ich działaniu każdy chory ze stomią winien otrzymać również w szpitalu.
Stomia – ruch na zdrowie
Wspiera trawienie, pozwala również uniknąć powikłań połączonych ze stomią. Należy ćwiczyć przede wszystkim mięśnie brzucha. Ich zmęczenie sprawia, iż jelito może wypowiadać się z otworu. Robi to dyskomfort, a czasem wymaga ponownego zabiegu operacyjnego. Wypadanie stomii zdarza się powszechnie u kobiet w podeszłym wieku, dlatego właśnie one nie mogą rezygnować z ćwiczeń.
Innym problemem, pochodzącym z braku ruchu oraz niewłaściwej kuracji, jest stomia wklęsła, czyli jej wpadnięcie. Robi to wyciekanie zawartości woreczka, często w pozycji leżącej. Zdarza się to przeważnie osobom, które przytyły po operacji.
Należy dużo spacerować, włączyć się do małych prac domowych, ale unikać częstego schylania, dźwigania oraz ciężkich prac fizycznych (mogą skutkować niebezpieczną przepuklinę, wymagającą operacji w czasie paru godzin). Ćwiczenia najlepiej dobrać z specjalistą prowadzącym oraz rehabilitantem. Jeśli sprawność się zwiększy a nie będzie przeciwwskazań, można rozpocząć pływać, grać w tenisa, jeździć na rowerze.
